DDA: bohater, kozioł ofiarny, maskotka, zapomniane dziecko

Osoby z syndromem DDA często zgłaszają się na terapię z innego powodu, nie mając świadomości źródła swoich problemów. Jednocześnie stanowią duży odsetek osób podejmujących terapię w pewnym momencie życia. Dzieje się tak, gdyż wychowanie w rodzinie z problemem alkoholowym wymaga bardzo wielu poświęceń i negatywnie wpływa na rozwój dziecka, co przekłada się na wykształcenie cech utrudniających funkcjonowanie w świecie, w który wkraczają po osiągnięciu dorosłości.

Jednym z powodów jest samoistne przypisanie ról – dzieciom, ale w niektórych przypadkach także innym członkom rodziny, które służą ratowaniu sytuacji w jakiej znajduje się rodzina. Poszczególne role omówimy w kolejnych wpisach, tymczasem słowem wstępu:

Alkoholizm jest chorobą, która dotyczy często całej rodziny. Podtrzymanie względnej stabilności systemu rodzinnego wymaga od członków rodziny przyjęcia określonych ról, które wiążą się z określonymi zachowaniami – chroniącymi status quo. W ten sposób wszyscy zostają uwikłani w problem alkoholizmu.

Obok osoby współuzależnionej, która pełni rolę wspólnika – określone role przypadają również dzieciom.

Wspólny dla osób z syndromem DDA jest szereg cech, wykształconych na drodze adaptacji do niesprzyjających warunków rozwojowych. Cechy te pomocne w dzieciństwie, w ramach zachowania najważniejszych zasobów psychologicznych – stają się zupełnie nieadaptacyjne w późniejszym okresie.

Charakterystyka DDA

W dzieciństwie dominuje uczucie chaosu, nieprzewidywalności i zagrożenia

DDA zgadują co jest normalne

Trudności w konsekwentnej realizacji dążeń i zadań

Formułowanie surowych i kategorycznych ocen

Trudności z przeżywaniem radości i zadowolenia

Trudność w nawiązywaniu bliskich relacji

Przesadna reakcja na zmiany, na które nie ma się wpływu

Nieustanne poszukiwanie potwierdzenia własnej wartości

Przekonanie o wyjątkowości i odmienności od innych

Nadmierna odpowiedzialność bądź nieodpowiedzialność

Bezgraniczna lojalność

Uleganie impulsom

DDA – ROLE W RODZINIE

Należy pamiętać, że wychowanie w rodzinie z problemem alkoholizmu nie oznacza wyłącznie deficytów, niektóre z cech nabytych w drodze rozwoju w takim środowisku mogą zostać pozytywnie wykorzystane w dorosłości. Niemniej brak należytej troski, instrumentalne posługiwanie się emocjami dziecka, kryzysowe sytuacje, zaprzeczanie problemom i emocjom – mogą utrudnić funkcjonowanie w niektórych aspektach i to od indywidualnych cech jak i innych czynników środowiskowych zależy na ile osoba z syndromem DDA jest w stanie poradzić sobie w dorosłości. Jednak wspólną cechą osób z tym syndromem jest poczucie krzywdy – które domaga się rozwiązania.

————————————————–

1.BOHATER

Najczęściej najstarsze dziecko bez względu na płeć. Już przed urodzeniem pokładane są w nim duże nadzieje na ustabilizowanie sytuacji, „ustatkowanie” osoby uzależnionej. Pełni rolę dorosłego, jest nadmiernie odpowiedzialne. Dostarcza poczucie dumy, własnej wartości, nadziei i sukcesu. Wyrzeka się własnych potrzeb.

Uwewnętrznia przekazy:

🔹Będę doskonały w tym co robię myślę i czuję

🔹Zadowolę innych, dam im to czego chcą, zachowam w ten sposób kontrolę

🔹Współczuję innym, sobie nie mogę

🔹Przystosuję się do wszystkiego, ale nie zaufam nikomu

🔹Odpowiadam za wszystko

🔹Nie dam za wygraną

🔹Nie potrzebuję niczego i nikogo

————————————————–

2. KOZIOŁ OFIARNY

Zazwyczaj młodsze dziecko. „Negatywny bohater”, w cudowny sposób pozwala odwrócić uwagę od prawdziwych problemów. Szybko orientuje się, że rola bohatera jest już zajęta bądź nieosiągalna. Poprzez bunt wyraża złość, którą czuje w stosunku do opiekunów. Wrogość przenosi na innych i na siebie. Sam jest obiektem negatywnych emocji swoich bliskich. Poprzez zachowania niezgodne z przyjętymi normami zwraca na siebie uwagę i doświadcza wzmocnień negatywnych. Dziecko obsadzone w tej roli ma wysokie predyspozycje do zachowań ryzykownych; bójek, sięgania po używki, przynależności do środowisk przestępczych.

Uwewnętrznia przekazy:

🔹Nikogo nie potrzebuję

🔹Nie liczę się z niczym, co jest dla was ważne

🔹Nie uznam waszych wartości

🔹Na waszych warunkach nigdy mi się nie uda, więc sam będę stawiać warunki

🔹Nie będzie mi zależeć

————————————————–

3. MASKOTKA

Maskotka szybko orientuje się, że sposobem na zwrócenie na siebie uwagi i zyskanie aprobaty jest „błaznowanie”, dbanie o dobry nastrój wszystkich. Rodzina traktuje ją jako panaceum w kryzysowych chwilach, odwraca nią uwagę od poważnych problemów. Dziecko takie staje się postrzegane jako niedojrzałe, zostaje wykluczone z poważnych dyskusji, pomijane przy informowaniu o ważnych kwestiach. Dziecko takie mimo, że usilnie zachowujące pogodę ducha, przekonujące otoczenie o swojej rozkosznej nieporadności – w głębi jest przestraszone i świadome problemów i napięcia z jakim musi się mierzyć.

Uwewnętrznia przekazy:

🔹Pozostanę urocza

🔹Lepiej się śmiać niż płakać

🔹Muszę sprawiać innym przyjemność

🔹Wszystko załatwię humorem

🔹Muszę cały czas dawać o sobie znać

🔹Nie zniosę czyjegoś gniewu

🔹Jeśli będę poważna, to nikt mnie nie będzie lubił

🔹Nikt nie potraktuje mnie poważnie

🔹Jestem bezradna, nie umiem myśleć ani postanawiać

————————————————–

4. ZAPOMNIANE DZIECKO

Nazywane także dzieckiem we mgle, bądź dzieckiem niewidzialnym. Robi wszystko by o sobie nie przypominać. Wycofuje się i izoluje. Spełnia oczekiwania rodziny co do nieprzysparzania dodatkowych problemów. Może to być kolejne dziecko, pojawiające się w sytuacji, gdy już wszystkie role są zajęte a system rodzinny jest coraz bardziej dysfunkcjonalny i nie jest w stanie zaopiekować się kolejnym członkiem. Dziecko takie zamyka się we własnym świecie. Cierpi na brak umiejętności społecznych. Nie umie i nie ma prawa wprost domagać się uwagi, może zatem robić to poprzez somatyzację trudnych emocji i chorobę.

Uwewnętrznia przekazy:

🔹Jestem nic niewart

🔹Jestem niewidzialny

🔹Nie istnieję

🔹Mam tylko siebie

🔹Świat jest przerażający, jestem w nim nikim, pozostanę na uboczu

🔹Wszystko mnie przeraża

🔹Nikogo nie wpuszczę do swojego świata

MK/OCPC